Wat is zwartkruit schieten? (page 1)
Vuur, rook, knal & YiiiHaaaa!!!

 BACK

November 2005: Nieuwe hobby!

Helemaal nieuw in de schietsport is Hildo niet want in 1979 was in militaire dienst zijn persoonlijk wapen een Uzi machinepistool, en op twaalfjarige leeftijd kreeg hij een luchtbuks van zijn vader. De Uzi moest worden ingeleverd maar de buks heeft Hildo inmiddels ruim 30 jaar, en mocht u het zich afvragen... nee hij is niet te koop.

Nu echter is Hildo gegrepen door het zogenaamde zwartkruit schieten. Mocht u zich afvragen wat dat precies is... Hildo is er al even ingedoken en weet al iets meer. Leest u mee?

 

Zwartkruit schieten

Met zwartkruit (buskruit) schieten is het schieten met historische vuurwapens. Echt historisch hoeft van Hildo niet want hij heeft al genoeg ouwe rommel. Gelukkig zijn er een aantal fabrikanten die heel leuke replica's maken van historische exemplaren. Dat past Hildo een stuk beter. Modern oud! Was dat ook maar mogelijk met een klassieke Mercedes 230S, mijmert Hildo. Of u nu een fijne voorlader wilt met vuursteen of percussie ontsteking, geweer, pistool of een modernere percussie revolver, het kan allemaal. Een zwartkruit wapen laden, duurt even en geeft tijdens het schieten een flinke rookwolk. Tevens veroorzaakt het ouderwetse zwartkruit nogal wat roestbevorderende vervuiling van het wapen zelf. Veel schoonmaak werk dus.

 

Waar schieten

Het schieten, met zwartkruit of moderne wapens, voltrekt zich uiteraard op een schietbaan. Op internet vindt u verschillende schietverenigingen die zich met zowel luchtdruk als vuurwapens bezig houden. Houdt er wel rekening mee dat zwartkruit wapens niet op alle banen welkom zijn in verband met de rookontwikkeling en/of milieuwetgeving. Kuch!

 

Rambo's!

Schietsport heeft helemaal niets te doen met geweld, en als dat wel zo zou zijn dan zou het voor Hildo niet meer hoeven. Sportschutters kunt u zelfs zien als een soort modelburgers want met een strafblad op zak kunt u de schietsport wel vergeten. Hildo zelf is uitermate vreedzaam en houdt niet eens van de jacht. Allerlei beestjes die het loodje moeten leggen omdat de wereld anders overspoeld zou worden met konijnen, hazen en reeën? Hildo waagt het om deze theorie in twijfel te trekken en vindt een schietschijf persoonlijk een beter doel.

 

Wetgeving

Omdat de Amerikaanse toestanden, die u ongetwijfeld kent van de TV, hier in Nederland niet echt gewenst zijn, heeft de Nederlandse Staat besloten paal en perk te stellen aan het bezit en gebruik van vuurwapens. Goede zaak, want er zijn malloten die zelfs met een snelkookpan al een gevaar voor zichzelf en hun omgeving vormen, meent Hildo. Om een wapenverlof (zo heet een wapenvergunning in schutterstaal) te kunnen krijgen, mag u geen strafblad hebben dat jonger is dan 8 jaar. Verder moet u eerst een jaar lid zijn van een schietvereniging en in die tijd dient u regelmatig langs te komen om te schieten. Pas daarna kunt u, mogelijk, in aanmerking komen voor een verlof. Dit ter beoordeling van de politie, justitie en het bestuur van uw schietvereniging. Met dit verlof mag u het eerste jaar maximaal één wapen bezitten. Hierna kunnen er tot maximaal vijf wapens op worden bijgeschreven. Wilt u er dan een ander wapen bij, zult u eerst één van uw wapens moeten verkopen om niet boven het maximaal toelaatbare aantal van 5 stuks te komen. Om uw verlof te behouden, zult u 18 keer per jaar moeten schieten bij uw schietvereniging en uw verlof dient elk jaar verlengd te worden. Uw hond uitlaten met uw vuurwapen op zak mag niet. Uw wapens dienen altijd afgesloten en apart bewaard te worden van uw munitie, in een goed af te sluiten berging of kluis. De sleutel daarvan mag alleen voor u, als verlofhouder, toegankelijk zijn. U mag uw wapen bij zich hebben wanneer u van of naar de schietbaan onderweg bent, zonder omwegen. 'Dragen' mag u het wapen niet, het dient tijdens het vervoer in een koffer, foedraal of iets dergelijks te zijn opgeborgen. Het lidmaatschap van een schietvereniging ligt rond de 100 a 150 Euro per jaar.

 

Zwartkruit wetgeving (2005)

Dit valt onder artikel 18 RWM (Regeling Wapens en Munitie), en die steekt een beetje lastig in elkaar. Deze wet stelt dat de meeste antieke vuurwapens die zijn ontworpen om te functioneren op buskruit (zwartkruit) vrijgesteld zijn. U mag deze oudjes dus legaal verzamelen. Ergens rond 1895 kwam de opvolger 'rookzwak buskruit' (kruit op basis van nitrocellulose en/of nitroglycerine) snel in zwang. Dit moderne, en ook sterkere, kruit wordt ook wel nitrokruit genoemd. U kunt dit niet gebruiken in zwartkruit wapens zonder de kans te lopen op ontploffend schiettuig. Nitrokruit wapens, of zwartkruitwapens die voorzien van 'nitro beproeft' stempels zijn nooit vrijgesteld en dus altijd verlofplichtig en vallen onder de Circulaire Wapens en Munitie 2005. De meeste antieke zwartkruit wapens zijn niet verlofplichtig en u mag ze dus gewoon kopen en bezitten zolang ze gemaakt zijn voor 1945. Uitzondering zijn o.a. alle centraalvuur patroon revolvers die gemaakt zijn vanaf 1873. Voor de duidelijkheid: replica zwartkruit wapens, geproduceerd na 1945, mag u niet in uw bezit hebben zonder verlof. Zonder verlof schieten op een schietbaan mag uiteraard, maar altijd onder begeleiding van uw instructeur of iemand met een verlof. Voor het schieten op de schietbaan voordat u zelf wapens bezit kunt u altijd gebruik maken van zogenaamde clubwapens, deze zijn eigendom zijn van uw schietvereniging.

Het is Hildo duidelijk. Hij wordt lid van een schietvereniging om, als alles goed gaat, een jaar later zijn verlof in ontvangst te nemen. Dan kan hij, volledig legaal, schieten en aan wedstrijden deelnemen met zijn eigen zwartkruit wapen(s). Leuk!

Precies welk antiek wapen vrijgesteld is en welke niet?

Eenvoudig ja/nee beslissingsschema: Fare Consultants

Alles volgens de letter der wet: Justitie.nl

Zwartkruit wetgeving (2013)

Er is wat nogal wat veranderd sinds 2005. Hildo verteld u wat er anders is en geeft zijn mening. Ook kunt kunt u hier de circulaire 2013 zelf nalezen.

Klik: Circulaire Wapens en Munitie 2013

 

Zwartkruit techniek

Ouderwets en tamelijk omslachtig, maar geeft dat wat? Onze hedendaagse wereld is al gehaast genoeg, meent Hildo. In principe wordt er met munitie gewerkt die uit losse componenten bestaat. Een losse, vaak ronde, loden kogel die aan de voorkant van de loop geladen wordt, los kruit en een apart ontstekingsmechanisme. Verschillende ontstekingssystemen passeerden in de loop der eeuwen de revue: Een korte uitleg volgt hieronder.

 

Lontslot systeem

Afgebeeld een Duits lontslot musket van eind 16e eeuw. De tekening erboven is van begin 17e eeuw en werd gemaakt door Jacob de Gheijn (1565-1629) die de illustraties verzorgde in het in 1607 uitgegeven militaire handboek 'Wapenhandelinghe' van Johan VII de Middelste van Nassau-Siegen (1561-1623). Schietdiscipline moet er zijn, ook toen al. In ieder geval, het oudste ontstekingssysteem, het lontslot, werkt met een gloeiende lont die, uiteraard, voor het begin van de strijd diende te worden aangestoken. Bij het overhalen van de trekker wordt de lont tegen het kruitvoorraadje in de pan gedrukt die vervolgens via het daarvoor bestemde gaatje (zundgat) achterin de loop de hoofdlading ontsteekt zodat het schot afgaat. De handgonne of haakbus was een nog ouder schiettuig, een soort draagbaar miniatuur kanonnetje maar was niet voorzien van een trekker systeem. De uitdrukking 'lont ruiken' (vermoeden dat er iets niet in orde is) komt uit de tijd van de lontslot wapens.

 

Steenslot systeem

Afgebeeld een Nederlands vuursteen pistool uit 1720, lengte 39cm. De opvolger van het radslot was, behalve goedkoper, een stuk simpeler en daardoor betrouwbaarder. Het vuursteenslot is honderden jaren gebruikt en is daarmee het langst gebruikte ontstekingssysteem in de geschiedenis. De haan met daaraan vast een vuursteen slaat langs metaal waarvan de vonken een hoeveelheid kruit in de 'pan' ontsteekt. De pan is tegen de zijkant van de loop gemonteerd. Het brandende kruit in de pan brengt via een gaatje (zundgat) in de zijkant van de loop vervolgens de hoofdlading van gewoon zwartkruit achter de kogel tot ontbranding. Boem!

 

Patroon systeem

Bij de modernste zwartkruit wapens wordt gewerkt met een huls waarin het kruit en de kogel gestopt worden. Eerst voornamelijk enkelschots achterladers (afgebeeld) of omgebouwde voorladers, en wat later meerschots geweren met meestal een grendelsysteem. Dit zijn in principe al de moderne patronen die vandaag de dag nog steeds gebruikt worden. Er wordt tegenwoordig alleen geen zwartkruit maar modern en krachtiger nitrokruit gebruikt, ook wel 'rookloos kruit' genoemd. In het begin werd er nog wat geëxperimenteerd met verschillende ontstekingssystemen om de kruitvoorraad in de huls te ontsteken. Randvuur, naaldvuur en penvuur passeerden de revue, maar nu zijn alle patronen gewoon centraalvuur waarbij het 'percussiekapje' achterin in het midden van de huls is geplaatst waar een hamer tegenaan slaat om de kruitlading te ontsteken.

Binnenkort staat Hildo, voorlopig even zonder cowboyhoed, op de schietbaan om de kruitdampen op te snuiven. Wordt dit een leuke hobby of laat Hildo het er snel weer bij zitten? Hoe het allemaal precies zit, gaat Hildo binnenkort in levende lijve aanschouwen. U wordt op de hoogte gehouden!

 

Hieronder een kleine selectie zwartkruit wapens om u een indruk te geven waarom het hier ongeveer gaat.

Kentucky Pistol. Replica percussie pistool. Toch vindt Hildo persoonlijk een vuursteen ontsteking leuker, maar dat is niet zo handig natuurlijk want een vuursteen gaat vrij snel kapot en zonder vonkjes lukt het niet. Daar hebt u met een betrouwbaarder functionerend percussiekapje geen last van.

 

Navy Moll. Replica vuursteen pistool.

 

Springfield 1795 vuursteen musket. Schieten moet vooral een hoog fun gehalte hebben volgens Hildo, en het Hillbilly gevoel van dit soort wapens ligt erg hoog. Als Hildo besluit om met schieten te beginnen, komt een dergelijke musket er zeker bij! Leuk!

 

Replica Colt 1851 Navy. Percussie revolver.

 

Replica Colt 1860 Army. Percussie revolver. Dit vindt Hildo de leukste van het drietal voorlaad revolvers op deze pagina. Vast te zien in The Good, The Bad and the Ugly. Hildo is Good & Handsome, dus deze past precies!

 

Replica Remington 1858 New model Army. Percussie revolver. Een steviger frameconstructie dan de Colt-modellen naar het schijnt, vanwege de verbinding boven de trommel. Kan best, maar Hildo vindt de Colts er toch wat ouderwetser uitzien, en daarom leuker!

 

Hildo's Links

Wilt u meer weten dan Hildo u op dit moment kan vertellen?

 

De site van The Dutch Muzzleloaders. Info en links te over om u door de zwartkruit wereld te loodsen.

 

Op de site van de Dutch Fast Draw Association (DFDA) kunt u alles vinden over het 'Duel Schieten'. Klinkt als een riskante hobby maar het ergste wat u tijdens het duelleren kunt oplopen is een gedeukt ego. Tevens vroeg Hildo hier informatie over de wettelijke voorschriften betreffende zwartkruit schieten. Prompt een duidelijk antwoord retour, en zomaar een uitnodiging om te komen kijken bij een wedstrijd. Erg aardig!

           _________________________________________________

 

Hildo's eerste zwartkruit schot!

Benieuwd hoe dat verliep? See page 2

           _________________________________________________

 

 

Radslot systeem

Afgebeeld een 17e eeuws Duits (Saksisch) radslot geweer, lengte 120 cm. Het radslot werkt ongeveer zoals een aansteker met een vuursteentje. Via een veer, die u met een sleutel van te voren dient op te winden als een uurwerk, wordt een geribbeld wieltje in beweging gebracht waar pyriet (een ijzer/zwavel houdend mineraal) tegenaan gedrukt wordt. Het geeft, net als vuursteen, vonken die het kruit in de pan ontsteken, waarna de hoofdlading afgaat. Het radslot systeem was tamelijk ingewikkelde techniek voor die tijd en daardoor duur en soms niet erg betrouwbaar. Omdat zwartkruit tijdens het schieten nogal wat vervuiling veroorzaakt, kwam dit de betrouwbaarheid van deze techniek ook niet ten goede. Naar het schijnt werd onze welbekende Willem van Oranje door Balthasar Gerards in 1584 overhoop geschoten met een set radslot pistolen. Balthasar heeft van deze actie vast spijt gehad want met de rechtspraak was destijds wat minder geciviliseerd gesteld dan vandaag de dag. Slaat u de geschiedenisboekjes er maar eens op na en verbaas u.

 

Percussie systeem

De opvolger van de vuursteen was het laatste, en tevens modernste, systeem waarmee zwartkruit tot ontbranding werd gebracht in combinatie met een losse kogel. Het percussieslot is slechts kort gebruikt, slechts een jaar of 30, omdat al snel de eenheidspatroon ontwikkeld werd zoals die vandaag de dag ook nog gebruikt wordt. Een percussiekapje doet sterk denken aan het dopje dat gebruikt wordt in uw klapperpistooltje van weleer. Het is alleen niet van rood plastic maar van goudkleurig messing. Relatief late steenslot geweren en pistolen werden vroeger ook nog wel omgebouwd naar het modernere percussiesysteem, zoals ook het geval is geweest met de hierboven afgebeelde Nederlandse karabijn. U ziet een stukje van de verwijderde kruitpan nog zitten. Een percussiekapje is een met slagas gevuld dopje die bovenop een buisje (schoorsteen) gezet wordt. De schoorsteen heeft een open verbinding met de loop (of kamer in de trommel van een revolver) en brengt zodoende de hoofdlading achter de kogel tot ontbranding.

 

Ton en Diny Bolk

De afbeeldingen van de ontstekingssystemen op deze bladzijde zijn van de firma Bolk Antiques. Die mocht Hildo wel gebruiken, Ton heeft er zelfs nog wat ingescand en dát is aardig meent Hildo. Meneer Bolk heeft nog een knuffel van Hildo in het verschiet als hij hem tegenkomt!

Bent u benieuwd hoe soms erg mooie antieke wapens er uit zien? Klik hier!

 

 

 

 

 BACK

 ---- Western wedstrijdkalendertje  ----

Zwartkruit wedstrijden worden vrijwel het gehele jaar door georganiseerd. Een klein gedeelte van deze evenementen, waar wat te doen is op welke data, ziet u in Hildo's wedstrijdkalendertje. Klik hier!