Conische kogels, ballistiek en een probleem

Conische kogels ziet u hierboven en ballistiek is de wetenschap der vliegende objecten. In ons geval, wat voor baan beschrijft een kogel en waarom doet ie dat? Als u dat weet kunt rekening houden met verschillende zaken om ervoor te zorgen dat een projectiel precies dat doet wat het moet doen om exact in het doel uit te komen. Lijkt simpel maar dat valt tegen, anders was het geen wetenschap nietwaar? Er zijn zelfs veel meer dingen om rekening mee te houden dan u in eerste instantie zou denken. Echt!

Het Probleem

Conische kogels schieten niet zuiver in voorlaad revolvers. Dat is een feit, en het was ook al bekend tijdens de Amerikaanse burgeroorlog waarin men met voorlaad revolvers schoot die in principe identiek zijn aan die Hildo ook bezit. Omdat conische kogels iets langer zijn dan de ouderwetse ronde bal zijn ze zwaarder. Meer gewicht geeft meer knock-out power en dat is wel prettig als je in een oorlog zit. De knock-out power van de conische kogel bleek in de praktijk iets tegen te vallen, heeft Hildo gelezen, en bovendien niet erg zuiver schoot. Dit in tegenstelling tot de wel zuiver schietende ouderwetse ronde bal die bovendien lekker platslaat als hij het doel treft en daardoor grotere gaten en interne wonden bij het slachtoffer veroorzaakt. Niet alles wat nieuwer is is beter. Het grote nadeel van de ronde kogel? Aërodynamisch deugt ie niet en een conische kogel vliegt daardoor verder.

Maar waarom schiet een conische kogel niet zo zuiver in voorlaad revolvers?

Met stip op nummer 1 staat: Conische kogels worden snel scheef in de kamer geperst, gaat daardoor scheef de loop in, scheef door de loop heen, èn komt er scheef weer uit. Recht schieten kunt u dus wel shaken. Een simpele ronde bal kunt u, logischerwijze, nooit scheef in de kamer persen omdat ie rond is en hij komt er dus altijd recht weer uit.

Een langere conische kogel zou de oplossing kunnen zijn, sommige types voor voorlaad revolvers schijnen wel goed te schieten, maar dat zou de hoeveelheid kruit die u nog in het wapen kunt krijgen zodanig beperken dat er van slagkracht nauwelijks iets over blijft.

De Oplossing

Die is er pas als het duidelijk is waar het probleem precies zit. En is dat betekent zoeken op internet, praten met mensen die er verstand van hebben, zelf testen, proberen en filosoferen over de problemen en mogelijke oplossingen. Zomaar geloven doet Hildo niets, eerst zelf zien natuurlijk. Interessant om een 150 jaar oud probleem te lijf te gaan, aldus Hildo, en het houdt u van de straat.

8 juni 2007. Schietkaart Colt Walker ronde bal en conische kogel

Die schietkaarten worden steeds luxer hè? Als het maar duidelijk is want al die gaten kunnen best een beetje verwarrend zijn vindt Hildo. Enkelhandig geschoten, zoals altijd, met de Walker. De grote blauwe cirkel is het richtpunt (de Walker wijkt een beetje af, en bijstellen kan niet). De 12  rode gaten zijn de ronde .457-138 grain ballen met 54 grain Explosia kruit, de groene zijn de .450-200 grain  (nagemeten .458) conische kogels met 45 grain Explosia kruit. Beide projectielen geschoten met vetpil onder de kogel. Met conische kogels past er iets minder kruit in omdat deze kogels langer zijn.

Afgezien van de rode afzwaaier onderin lijken de ronde ballen aardig bij elkaar te liggen, niet onaardig voor Hildo's doen. Maar de conische kogels, zoals Hildo al vermoedde, liggen duidelijk verder uit elkaar. Ze schieten gewoon niet zo goed maar waarom blijft speculeren. Worden ze makkelijk iets scheef de kamer ingeperst? De gaten zijn wel mooi rond dus ze kwamen niet dwars door de kaart gevlogen. Ondanks minder kruit is de terugslag iets groter vanwege het hogere gewicht. De conische kogels komen nog hoger in de kaart uit dan de ronde ballen. Door de terugslag gaat de loop al iets omhoog voordat de conische kogel de loop uit is, bovendien zit de kogel langer in de loop omdat hij langzamer door de loop heengaat vanwege het grotere gewicht en het gebruik van minder kruit. Logisch dat de gaten hoger in de kaart zitten ondanks dat er minder kruit gebruikt is.

Hildo's voorlopige conclusie over deze Lee conische kogels kan maar eentje zijn: Wilt u goede schietresultaten behalen, blijft u maar gewoon bij de ronde ballen. Die doen het bij u vast ook beter.

22 juni 2007. Trommel Walker met conicals

Om goede schieteigenschappen te krijgen met conische kogels moeten ze recht voor de loop zitten, zeker niet scheef, dat is Hildo duidelijk. Het is hem verteld dat wanneer een kogel eenmaal scheef de loop ingaat hij zichzelf niet meer stabiliseert en er uiteindelijk ook scheef weer uit komt, met een slechte groepering als gevolg. Hildo heeft dan ook zijn uiterste best gedaan om de conische kogels recht in de trommel te persen, en dat is volgens hem best goed gelukt. Op de bovenstaande foto ziet u een licht gekleurde ring om de kogels heen. Dat is het aandrukpunt van de pers. De kogel word verder door de pers niet geraakt, en dus ook niet vervormd. Vlak voor de voorkant van de kogel zelf de kamer in geperst word moet hij mooi vlak op de trommel aanliggen, even goed checken lichtjes drukken met de pers om u daarvan te vergewissen. Vanaf dat moment lijkt het Hildo onwaarschijnlijk dat de kogel nog echt scheef geperst kan worden, ze lijken er op het oog in ieder geval goed in te zitten. Dat op de afbeelding de kogels iets scheef lijken te zitten komt door het perspectief van de foto, in het echt is er van scheef zitten niets te zien.

26 juni 2007 Staalwol 000

Hildo was aan het twijfelen. Na het bruineren van de Walker is de revolver eigenlijk wel heel erg bruin. Knoop doorgehakt om iets van de bruinering weg te halen halen voor een wat lichter tintje. Details maar voor Hildo belangrijk. Dat lukt prima met staalwol. Het is in verschillende gradaties van grofheid te krijgen waarbij 000 een zeer fijne variant is. 0000 is nog fijner, maar dat verkocht de winkel niet. Brillo, het bekende schuursponsje met zeep voor in de keuken is te grof van structuur en zou krassen veroorzaken. Het gebruik daarvan is daarom af te raden. Staalwol is behalve voor het verwijderen van een overschot aan bruinering tevens zeer geschikt voor alle andere schuur acties waar bij het materiaal geen krassen mag krijgen. Hout, metaal, plastic, steen, glas, het kan allemaal.

Walker opschuren

Het staalwol doet het uitstekend. Het gaat mooi rustig, het effect is goed doseerbaar en het veroorzaakt, zoals verwacht, geen krassen. Het lijkt meer op een soort van polijsten dan op schuren. Hildo gebruikt er een beetje olie bij. Misschien dat het beter gaat, misschien maakt het ook niets uit. Voordat Hildo de revolver klaar heeft is hij uren en vele plukken staalwol verder. Gelukkig heeft een zwartkruit schutter geen haast. Dat weet u inmiddels.

29 Juni 2007. Drs. G. en de Walker

Drs. G. is een goede oude bekende van Hildo. Naast doedelzak spelen, wilde hij ook wel eens weten hoe zwartkruit wapens schieten dus heeft Hildo voor een middagje de baan afgehuurd. Ideaal om dat er dan voldoende tijd is om van alles en nog wat mee om te proberen, inclusief Betty de musket en de alles overtreffende trap in voorlaad revolvers... de .44 Colt 1847 Walker!

Na instructie gaat het laden van de Walker Drs. G. direct al goed af.

Doedelzak

Na zwartkruit schieten doedelzak spelen. Zo doen echte kerels dat. Drs. G had  hem meegenomen zodat Hildo het ook eens zou kunnen proberen. Vergis u niet, dit is niets minder dan een echte Schotse oorlogsdoedelzak en het geluidsniveau wat tijdens een demonstratie door Drs. G wordt voortgebracht is oorverdovend in Hildo's kamertje. Drs. G had zijn oren, niet geheel onnodig, reeds voorzien van oordopjes. Eenzelfde soort instrument werd door de Schotten tijdens de oorlogen tegen de Engelsen gebruikt om ze de stuipen op het lijf te jagen. Bijtie de kat kreeg het in ieder geval aardig op zijn heupen van de doedelzak, want Hildo heeft hem nog nooit zijn pootjes zo snel naar de deur zien verzetten. De beurt is aan Hildo en... het valt smerig tegen. De hoeveelheid lucht die door het instrument moet worden geblazen is aanzienlijk, evenals de druk waarmee dat gebeurt. Even krijgt Hildo alle pijpen aan de gang, terwijl het zweet hem letterlijk uitbreekt en hij kramp in zijn wangen krijgt. Een deuntje krijgt hij er niet uit. Het is hard werken voor een doedelzakspeler en Hildo's respect voor mensen die een fatsoenlijk deuntje voortbrengen, is met sprongen gestegen. Zeker voor iemand als Drs. G. die na 4 jaar oefenen als rasechte Nederlander wèl al bijna als een echte Schot speelt. Chapeau!

Drie keer geprobeerd en drie keer een prima ontsteking van het slot. Het harden lijkt gelukt. Erg jammer dat de vette Ballistol wapenolie in dusdanige hoeveelheden in de loop aanwezig was, dat het kruit in de loop nat werd en niet meer af wilde gaan. Ondanks Hildo's pogingen om Betty aan de gang te krijgen, komt van schieten niets meer. Volgende week nog eens proberen met minder olie.

6 juli 2007. Schietkaart Colt Dragoon

Opgelegd geschoten met de Dragoon. Geladen met 37 grain Zwitsers kruit met kogelvetpil onder de kogel. De grote gekleurde stippen zijn wederom Point Of Aim (richtpunt). Hildo richt een beetje lager met de conische kogels omdat die altijd iets hoger in de kaart uitkomen. In vergelijking met de Walker schietkaart lijkt de Dragoon iets onnauwkeuriger te schieten, met zowel de conische kogel als de ronde bal. Het kan toeval zijn, dus een volgende keer herhaalt Hildo de test om te zien of de resultaten consistent zijn. Niets aan het toeval overlaten, dat doen echte wetenschappers ook niet. Wordt vervolgd!

31 augustus 2007. Tijgertje met de Lee .500-350 Minie kogel

Hildo heeft wat hulzen in het juiste 12.7 x 44 kaliber, dus de eerste schoten met Tijgertje zijn een feit. Geladen met 54 grain Explosia Jagdschwarzpulver 0 (FFFG), kogelvetpil en de .500-350 minie kogel. Een van Hildo's collega schutters, hier op de foto, schoot een negen met Tijgertje. Hildo denkt: Mazzel. Hij schoot zelf beroerd en wijt het probleem aan het wapen. Ach jee, denkt Hildo, terwijl hem een deja vu gevoel bekruipt: 'Tijgertje is geen haar beter dan Meester Hansson'!

7 september 2007. Schietkaart Tijgertje - Kogelvergelijk

De lading is dezelfde als vorige week. 54 grain Explosia kruit met kogelvetpil. Eerst schiet Hildo met de .504-370 Maxiball kogels die uit de Lyman giettang van Hildo's instructeur komen. Niet super maar min of meer iets bij elkaar in de buurt. Daarna met de .50-350 Minie... Dat is een ramp, u ziet het zelf. De kogels vliegen over de hele kaart heen en Hildo durft het niet eens meer 'groepering' te noemen. Hieruit blijkt dat er in ieder geval wel verschil zit in de resultaten tussen beide kogels. De Minie maakt in dit geweer helemaal niets klaar. De .504-370 is iets groter in diameter dan de Minie en met 370 grain (nagewogen 393 grain) ook iets zwaarder dan de 350 grain (nagewogen 361 grain) die de Minie op de schaal brengt. De volgende week neemt Hildo's instructeur nog weer een andere kogel mee... eentje uit een gietmal van Lee, de .50-320 REAL (Rifling Engraved At Loading) kogel.

Close-up Tijgertje patronen.

Dit zijn allemaal 12.7 x 44 hulzen, zoals ze standaard gebruikt worden in alle Zweedse Rolling Blocks, maar geladen met verschillende kogelpunten. Links ziet u de Lee .50-350 Minie, in het midden de Lee .50-320 REAL en rechts de Lyman 504-370 Maxiball. Ziet u ook dat het hier al een keer afgeschoten hulzen betreft? Ze zijn een beetje bobbelig en opgezwollen. Met een herlaadpers kunt u ze resizen zodat de hulzen weer exact dezelfde afmetingen hebben als een nieuwe huls. Hildo heeft geen herlaadpers en drukt er gewoon weer een nieuwe kogel in om deze vervolgens opnieuw te verschieten. Dat gaat prima, maar de huls is wel iets wijder dan ie was. Daardoor zit de kogel er niet echt strak in en kan deze een beetje heen en weer wiebelen. Zou een scheefzittende kogel debet kunnen zijn aan het soms matige schietresultaat? Heeft Hildo een herlaad pers nodig?

Close-up. De .50 kogels

Het leek Hildo wel zo leuk om u even van dichtbij de kogels te laten zien, zonder dat de huls er omheen zit. Een aantal kent u al, maar de Maxiball en de REAL kogel zijn nieuw. Van links naar rechts:

Lee .50 510-320 REAL

Lee .50 500-360 Minie

Lyman .50 504-370 Maxiball

Lee .50 .515-450

5 oktober 2007. Hildo gaat vreemd... met een FAL!

(klik op de FAL voor een grotere foto).

Oorverdovende klappen op de baan naast Hildo. De schokgolf voelt hij in het glazuur van zijn voortanden. Da's een nitrogeweer, weet Hildo. Met de lippen op elkaar even kijken. Hildo herkent het geweer niet, maar het blijkt een FAL te zijn van de Belgische FN wapenfabriek. Het dienstgeweer van de Nederlandse infanterie toen Hildo zelf in militaire dienst zat, alweer 27 jaar geleden. Hildo zelf zat bij de Huzaren van het 103 verkenningsbataljon in het Duitse Seedorf en had een UZI, vandaar het niet herkennen van de FAL op de eerste blik. De FAL schutter vindt Hildo's Rolling Block razend interessant, dus... even mee knallen? Ja hoor, graag. Enne Hildo, even met de FAL? Tuurlijk wil Hildo dat. Korte uitleg van de eigenaar en Knal! De terugslag is stukken sterker dan dat van de Rolling Block, maar het valt best mee. Met 5 patronen in het magazijn schiet Hildo staand op de kaart en... zie het groepje hier boven! Dat ziet er even anders uit dan de treffers op de 5 oktober schietkaart van de Rolling Block hier rechts nietwaar? De keep is een soort van diopter, een ringvormig ding, en dat bevalt Hildo erg goed. Hij richt onderaan het zwart op de kaart. De FAL schiet loepzuiver en het vizier is perfect, zie het resultaat op de 25 meter. Zou Hildo dan toch een goede schutter zijn of is dit onwaarschijnlijk kleine groepje mazzel?

.50 zwartkruit vs .22 nitro geweer mijmeringen

Om het kaliber verschil wat inzichtelijker te maken een close-up van de kaart. Hier ziet u de gaten van de .50 kogels van Tijgertje versus die van een .22 klein kaliber geweer. Die zijn klein he? Het grote nadeel van zwartkruit zijn de relatief lage drukken die gegenereerd worden in vergelijking met modern nitrokruit. Om toch voldoende 'killing power' te hebben werden daarom vroeger grote kalibers gebruikt met grote en zware kogelpunten. Het voordeel van zware kogels is dat ze wat minder last van zijwind hebben en beter doorvliegen vanwege het eigen gewicht en door dat gewicht hard aankomen. Nadeel is dat ze, vooral op langere afstanden, in een soort van regenboogbaan vliegen. Dat effect wordt erger naarmate de afstand langer wordt. Het wordt ook verergert naarmate een kogel zwaarder is. Die komt langzamer op gang in de loop en zal daardoor met een lagere snelheid vliegen, daardoor meer tijd nodig hebben om het doel te bereiken en in een nóg grotere boog vliegen. De valsnelheid van alle kogels is in principe gelijk. Laat u maar eens twee stenen tegelijk uit uw handen vallen, een grote en een kleintje, ze zullen gelijk de grond raken. Kogels vallen met dezelfde snelheid als uw stenen, simpelweg door de zwaartekracht. U dient daarom hoger te richten dan het doel om het naar beneden vallen van de vliegende kogel te compenseren. De kogelbaan van moderne nitrokruit geweren is veel vlakker vanwege de hogere kogelsnelheid. De kogel valt minder ver naar beneden omdat ie sneller bij het doel is. Simpel. Vroeger werden soldaten getraind in het juist schatten van afstanden in het veld zodat ze het (ladder) vizier van het zwartkruit geweer op de juiste afstand konden instellen. Bijzonder belangrijk, want vooral op de langere afstand is mikpunt is geen raakpunt tenzij u het vizier correct instelt. Dientengevolge: Iemand die afstanden niet juist kon inschatten raakte niets. Voor Hildo geen probleem, want 25 meter is en blijft 25 meter. Langere afstanden schieten lijkt Hildo ook wel eens wat om te proberen. Er zijn zwartkruit wedstrijden tot 1000 yards (914 meter) en Tijgertje's vizier gaat inderdaad tot 914 meter! Later, als Tijgertje mogelijk wat nauwkeuriger het doel weet te raken want, of een ander geweer. Anders is er niets aan.

19 oktober 2007. Shotgun op de Parcourbaan

Hildo schiet altijd op de 25 meter baan, maar er is ook nog een 50 meter schietbaan en... een parcourbaan. Dat is ook leuk, tenminste als u houdt van wat actiever schieten. Hildo mocht met een collega schutter even het trapje af naar de parcourbaan om te zien hoe dat gaat. Hildo krijgt een shotgun, soms ook wel riotgun genoemd, in handen gedrukt. Grendelen gaat met een schuif die onder aan de loop is bevestigd. Deze shotgun kan zelfs als semi-automaat geschoten worden, u hoeft alleen de trekker over te halen en de rest gaat automatisch. Er wordt geschoten met hagel. Shotguns zijn onlangs bestempeld als 'niet gewenste wapens'. Waarom begrijpt Hildo niet, want het is niets meer of minder dan een gewoon jachtgeweer waar wat meer patronen in passen. De wapens die nog in Nederland zijn, kunnen nog worden verhandeld maar er mogen geen nieuwe meer worden geïmporteerd. Hildo vindt dat wel een beetje flauw hoor want op de parcourbaan zijn ze hartstikke leuk om mee te schieten. Goedkoop ook want een hagelpatroon kost maar 11 cent werd Hildo verteld. Dat betekent dat  alleen kleinkaliber nog goedkoper is.

De Parcourbaan

Voor, achter en aan de zijkant staan dikke stalen platen in een ronde en kegelvorm bevestigd aan een scharnier. Het is de bedoeling dat u die omknalt. Goed richten en snel schieten, daar gaat het hier om. Met een aanwezige klok kan zelfs op tijd geschoten worden zodat u wedstrijdjes kunt houden met collega schutters. De eigenaar van de shotgun vertelt dat hij vijf doelen tegen de vlakte krijgt in 2.7 seconden. Dat is snel! De ongeoefende Hildo deed er wat langer over, maar elk schot was wel raak. Met hagel is het wat makkelijker dan met een kogel uiteraard. De parcourbaan is best leuk, misschien binnenkort eens met de zwartkruit revolvers deze baan op. Geweren zijn niet toegelaten op de parcourbaan want die wapens hebben over het algemeen wat meer kracht en gaten in de stalen doelen schieten of anderszins schade aan de baan toebrengen is natuurlijk niet de bedoeling.

Encore pistool in .223 Remington

Als u denkt dat dit een kleintje is, zit u er naast. De Encore in een enkelschots pistool, vergelijkbaar met de Contender waar Hildo ook al eens mee heeft mogen schieten. Deze Encore is kaliber .223 Rem, een geweerpatroon die ook verschoten wordt in bijvoorbeeld het Amerikaanse M-16 legergeweer, of de burgeruitvoering, de AR-15. Eigenlijk een verlengd kleinkaliber kogeltje met een knots van een kruitlading erachter. Geweerpatronen in een handvuurwapen zijn overkill, en daarom altijd interessant! Hildo heeft een paar keer met deze Encore geschoten en het geeft een typisch harde nitroklap en een flinke mondingsvlam. De terugslag valt alleszins mee en ook opslag is nauwelijks aanwezig, waarschijnlijk omdat het pistool relatief zwaar is en de kogelpunt zelf een relatief laag gewicht heeft. Pijn doet dit pistool niet en het schieten met één hand, wat Hildo altijd doet, is geen enkel probleem. Het vizier is duidelijk en instelbaar. Hebben? Het spreekt Hildo niet aan, want ondanks de indrukwekkende munitie die met dit wapen verschoten wordt heeft het een probleem. Hildo vindt 'm lelijk!

26 oktober 2007. Jinglebells, Jinglebells

Hildo relaxed aan het schieten met de Rogers & Spencer, vliegt daar een stukje smeulend vet uit de revolver. Het tapijtje op de baan brandt niet, maar begint wel te smeulen. Het is niet meer uit te krijgen, wat Hildo ook probeert. Spugen, kloppen en een branddeken passeerden de revue, vervolgens maar naar de brandblusser gegrepen want de rookwolken namen tamelijk verstikkende vormen aan. De brandblusser geeft een zooi... en ook een rookwolk waar een zwartkruitschutter jaloers op kan zijn. Eerst een kopje koffie want het poeder slaat Hildo aardig op zijn keel, kunnen de dampen intussen ook worden weggezogen. Mart, eigenaar van de baan, is niet zo blij met Hildo's zwartkruit avonturen maar 'het komt allemaal weer goed hoor', belooft Hildo. Knuffeltje? 'Nee, laat maar', bromt Mart.

Wie de zooi maakt ruimt het ook weer op, en dat is Hildo alvast goed gelukt hoor. Haast niets meer van te zien. Hildo zal ook even een onbrandbare deken of iets dergelijks regelen die op de baan gespijkerd wordt. Kan er weer lustig zwartkruit geschoten worden zonder ongewenste kerstsfeer.

26 oktober 2007. Schietkaart Rogers & Spencer

Kruitlading 36 grain Explosia Jagdschwarzpulver 0, kogelvetpil en ronde bal. Ondanks weer wat brand op de baan wist Hildo dit er van te maken, want zijn zenuwen zijn van staal... zegt ie. Aan de conische kogels kwam hij vanwege alle toestanden niet meer toe, dus, volgende week weer!

16 November 2007. Een frisse baan

Na het zwartkruit brandje heeft baaneigenaar Mart er een stukje laminaat ingetimmerd. Dit is perfect. Het zachte vloerkleedje aan het begin, zodat wapens fatsoenlijk kunnen worden neergelegd, en de rest met laminaat dat zomaar niet brandt. Het is bovendien gemakkelijk schoon te houden. Verderop is het allemaal beton, dus daar gebeurt ook niets mee. Bovendien is er nu een grote branddeken, speciaal voor zwartkruitschutters aangeschaft, die Hildo nu altijd uitrolt. Uiteraard heeft Hildo een vrijwillige bijdrage geleverd aan de kosten die gemaakt zijn, ondanks 'dat hoeft niet' van Mart. Als u denkt dat u als schietbaaneigenaar aardig binnenloopt op een kopje koffie van één euro en een schietkaart van 1.35 euro, dan zit u ernaast. Onderhoudskosten, stroom, afzuiging, het loopt allemaal door en er van leven kan niet, dus Mart werkt er gewoon naast. Eén groot voordeel heeft hij wel. Niet iedereen heeft een eigen schietbaan!

23 november 2007. Schietkaart Colt Walker

Kruitlading 45 grain Explosia Jagdschwarzpulver 0. Geschoten met ronde en conische kogels, beide mét vetpil onder de kogel. Dit is de identieke lading die vorige week ook geschoten werd. U ziet hier het verschil, een verschil dat er eigenlijk niet zou mogen zijn omdat alles hetzelfde is. Het verschil is daarom eenduidig terug te voeren op het niet consistente schieten van Hildo zelf. Het wapen in een 'richt apparaat' vastklemmen is de enige duidelijke oplossing. Ha, ha, lacht Hildo, 'Dát doen we niet natuurlijk'. Hildo meent dat gewoon schieten veel leuker is, en wie kan hem daarin ongelijk geven? De grote gekleurde vlekken zijn de richtpunten. Dit is een betere weergave van een richtpunt als een kleine stip want Hildo heeft niet zo'n vaste hand en een revolverloop zwaait toch echt wel wat over de kaart. De richtmiddelen (het vizier) van zo'n zwartkruit revolver zijn ook niet direct het neusje van de zalm, Hildo heeft het er al vaker over gehad, en een beetje mazzel hebben dat het schot net op het goede moment afgaat, hoort er ook bij.

Trekken en velden

In vrijwel alle vuurwapens van na ongeveer 1850 zitten er 'gedraaide groeven' in een loop. Dat zijn de trekken (diepe gedeeltes) en velden (hoge gedeeltes). Uitermate belangrijk om zuiver te kunnen schieten. Omdat de kogeldiameter iets groter is dan de binnendiameter van de loop wordt de kogel, terwijl hij de trekken en velden volgt, rondgedraaid terwijl hij door de loop heengaat.

Door die rotatie krijgt de kogel, u kent het het gyroscopisch effect ongetwijfeld, stabiliteit tijdens zijn vlucht en dat houdt hem veel beter op koers dan een kogel die niet om zijn eigen as draait. Heel belangrijk want als een kogel eenmaal het wapen verlaten heeft is de kogelbaan verder niet meer te beïnvloeden.

Wat is spoed?

Als u een spoed heeft van 1:48 betekend dat dat de kogel precies 1 omwenteling gemaakt heeft na 48 inch (48 x 2.54 = 123cm) in de loop  te hebben afgelegd.

De spoed in Hildo's voorlaad revolvers

Hildo heeft het op het oog gedaan en gelooft dat hij niet ver van de waarden afzit die hij u hieronder geeft.

De Colt Walker 1:18. Met zeven ondiepe trekken

Een 1/2 rotatie over de lengte van de 9" loop geeft een spoed van 1:18

De hierboven afgebeelde foto is de loop van de Walker.

De Rogers & Spencer 1:30. Met vijf diepere trekken

1/4 rotatie over de lengte van de 7 1/2" loop geeft een spoed van 1:30

De Colt Dragoon 1:60. Met zeven ondiepe trekken en een trage spoed

1/8 rotatie over de lengte van de 7 1/2" loop geeft een spoed van slechts 1:60

De trekken en velden van de Rogers en Spencer zijn duidelijk dieper dan die van de Walker en Dragoon. Hildo weet niet of dat wat uitmaakt.

15 juni 2007, Schietkaart Rogers & Spencer met conische kogel

Opgelegd (steuntje onder de hand voor het meest constante resultaat) geschoten met de originele Rogers & Spencer revolver uit 1865. Projectiel de 450-200 Lee conische kogels met 32 grain Zwitsers kruit met vet bovenop de kogel, de kogelvetpillen waren op. De grote blauwe cirkel is het richtpunt. U ziet het goed, de Rogers & Spencer schiet erg laag, maar daar gaat het hier niet om. Het gaat wel om de groepering, en die is ronduit belabberd. Door tijdgebrek kon Hildo niet echt verder experimenteren met ronde kogels. Nog wel even geprobeerd, maar die gingen onder de kaart door. Hildo had al even niet met de Rogers & Spencer geschoten en was vergeten dat ie zo laag schiet.

Bijzonder is de relatief korte slag van de laadhevel. Met een conische kogel en 32 grain kruit krijgt Hildo de kogel net in de trommel. Met een ronde bal en 32 grain kruit krijgt Hildo maar nauwelijks de bal op het kruit omdat de ram niet verder naar beneden kan.

22 juni 2007. Schietkaart Colt Walker & Colt Dragoon

De grote gekleurde stippen zijn het richtpunt van de betreffende revolver. Vandaag opgelegd geschoten met de Walker en de Dragoon. De Dragoon was geladen met 37 grain Zwitsers kruit en kogelvetpil onder de kogel. De Walker was geladen met 45 grain Zwitsers en kogelvetpil.

De Walker verrassing

U kunt het direct zien. De Walker geladen met ronde ballen (12 rode gaten) of geladen met conische kogels (12 groene gaten) zijn wat accuratesse betreft eigenlijk gelijk. Waar de schietkaart van 8 juni een groot verschil laat zien tussen de groepering van de conische kogels en de ronde ballen leek er vandaag nauwelijks verschil te bestaan. Hoe dat kan is Hildo niet duidelijk. Het enige verschil met 8 juni was dat ditmaal gebruik gemaakt werd van een kogelvetpil onder de kogel en ander (Zwitsers) kruit. Mogelijk heeft Hildo de conische kogels ditmaal wel recht de cilinder ingeperst. Mogelijk is het toeval. Later nogmaals testen dus... Hildo komt er wel uit hoor!

De Dragoon

Er zit een groot verschil tussen de lopen van Dragoon en de Walker. De loop van de Walker heeft een veel snellere spoed dan de Dragoon. De groepering van de Dragoon is niet zo goed als die van de Walker, en dat ligt eigenlijk in de lijn der verwachting. Een zwaardere of langere, kogel heeft meer spoed nodig dan een ronde bal om zuiver te vliegen. Hildo's conische kogels zijn zowel zwaarder als langer dan de ronde ballen. Helaas ontbrak het aan tijd om ook nog een serie ronde ballen met de Dragoon te verschieten. Het zou interessant geweest zijn om ook de ronde bal groepering van de Dragoon te kunnen vergelijken. Geeft niets, dat komt nog wel!

24 juni 2007 Betty onder het mes - Harden van pandeksel en honen van de loop

Hildo heeft al bijna een jaar niet meer met Betty, zijn musket, geschoten. Het vuursteenslot van Betty doet het niet goed. De pandeksel, het stuk staal waar de vuursteen tegenaan slaat om vonken te vormen, is te zacht. Het pandeksel harden is de enige goede oplossing om heel af en toe met deze antieke musket te kunnen schieten. Ook de loop krijgt een behandeling. Hoe dat verloopt?  Klik hier!

Resultaat. (klik foto's 1000 pixels groot)

Hildo is tevreden met het uiteindelijke bereikte eindresultaat van het antiek maken van zijn Walker. Het chocoladebruine is er in ieder geval voor een groot gedeelte af, maar echt blank is ie ook niet. De revolver lijkt nu zowaar iets geblauwd, maar dat is ie toch echt niet. Een min of meer antieke uitstraling, daar houdt Hildo het maar op. Het resultaat van de schuurwol is niet verkeerd, dus missie geslaagd en een pluim op Hildo's hoed.

De kaart word op de transporter naar u toegehaald. Kunt u de score checken. Eerste schot van Drs. G zit net links van het zwart in de 6. Niet slecht voor de eerste keer.

En het eind resultaat. Drs. G is blij want alle schoten zitten in de kaart. Jaahh, die buffel heeft het niet overleefd!

Betty Time!

Vandaag was het eveneens tijd om Betty's geharde pandeksel te testen. Hildo heeft de haan van een nieuwe vuursteen voorzien, want een scherpe steen is belangrijk. Ook leuk voor Drs. G. om eens te proberen.

Vrijdag 6 Juli 2007. Betty weigert... alweer!

De pan deed het, maar het schot ging alweer niet af. Hildo denkt: 'Nog steeds te veel vet in de loop'. Geen Ballistol meer gebruiken. Deze wapenolie is prima spul en geeft een uitstekende roestbescherming, maar lijkt te vet voor de musket. Voordat het kruit achterin de loop aangekomen is, is het al te nat om nog te ontsteken. Volgende keer eerst met benzine door de loop, dan moet zelfs Betty het een keertje doen! Toch?

8 juli 2007. Tijgertje

Het lijkt wel of Hildo op wacht staat. En u zit er niet eens zo ver vanaf want hij staat te wachten op zijn patatje met in Den Haag bij patatzaak Lijn11. Dat er een geweer in die plastic zak staat, valt helemaal niet op he? 'Een geweer'?, hoort Hildo u denken. Jazeker, een hele mooie Rolling Block in het kaliber 12.7 x 44 en die laat Hildo echt niet onbeheerd in z'n Volvo liggen. De aanschaf van een andere Rolling Block kon niet uitblijven na de verkoop van Meester Hansson op de schietbaan. Deze Zweedse Carl Gustaf luistert naar de naam Tijgertje omdat ie van die mooie tijgerstrepen op het hout heeft. Alles wat van ver komt is goed, dus Tijgertje is vast perfect.

Close up's en wat historie van Tijgertje? Klik hier!

7 September 2007. Tijgertje met de Lyman .504-370 Maxiball kogel

Er was Hildo's instructeur verteld dat Minie's over het algemeen niet zo goed presteren in een Rolling Block. Hildo's instructeur meende dat hij daarom maar eens wat van zijn Lyman kogels moest proberen. Da's mooi, en hartstikke aardig, dus graag. Even een paar Minie's uit de hulzen getrokken en verwisseld met de Lyman .504-370 Maxiball. Dit is een kogel met vlakke bodem, in tegenstelling tot de Minie kogel die een holle bodem heeft. Hildo naar de schietbaan met het 'vol verwachting klopt mijn hart' gevoel.

14 September 2007. Tijgertje met de Lee .50-320 REAL kogel

Lading: 54 grain Explosia kruit met kogelvetpil. Van Hildo's instructeur heeft Hildo een serie kogels, uit de gietmal van Lee, de .50-320 REAL (Rifling Engraved At Loading) kogel. Deze 320 grain zware kogel (nagewogen 315 grain) is een punt die eigenlijk ontwikkeld is voor voorlaad geweren. De eerste ring aan de onderkant is maar .494" in diameter om het laden bij een voorlader te vergemakkelijken. De twee volgende ringen zijn .500" en de bovenste ring is .510" in diameter (Rifling Engraved At Loading, weet u nog?) om de velden beter te kunnen volgen. Leuk bedacht principe en het lijkt aardig te werken want deze kogel schiet beter dan de andere twee. Hildo's instructeur vraagt of Hildo de nog nieuwe Lee 50-320 REAL kogelgiettang over wil kopen, hij gebruikt 'm toch haast niet. Tuurlijk wil hij dat, en Hildo is weer een giettang rijker!

Leuk schieten

Deze avond stond vooral in het teken van leuk schieten en Hildo heeft daarom verschillende medeschutters met Tijgertje laten knallen, vandaar dat de groepering iets uit elkaar ligt. U moet weten dat onderling wapens uitwisselen, terwijl de eigenaar erbij blijft staan en indien nodig instructie geeft, tamelijk geregeld gebeurt. Op deze manier ervaren anderen ook hoe het is om met andere dan hun eigen wapens te schieten. Dat is prettig, want als iets u aanstaat kunt u zelf ook zoiets aanschaffen op basis van schietervaring. Toch mooi als een wapen naderhand niet tegenvalt. Hildo's eigen voorkeur kent u langzamerhand: Joekels van revolvers! 'Maar geweren zijn ook best leuk hoor', voegt hij er snel nog even aan toe.

Lee .50-320 REAL kogelgiettang

U kent Hildo's mening: U heeft nooit genoeg kogelgiettangen! Vandaar deze nieuwe kogelgiettang voor de REAL (Rifling Engraved At Loading) kogel. Ze heeft al een paar gietsessies achter de rug, maar nog veel meer voor de boeg. Op dit moment lijkt dit de zuiverste schietende kogel in Tijgertje de Rolling Block.

5 oktober 2007. Tijgertje gaat los!

Hildo naar de baan met Tijgertje en een hele serie patronen geladen met 54 grain Explosia Jagdschwarzpulver 0 kruit (FFFG), een kogelvetpil en daarbovenop de 320 grains .50 REAL kogel uit de gietmal van Lee. De REAL kogels leken het zo goed te doen, in ieder geval beter dan de anderen, maar het resultaat is nader bekeken toch zeer matig. Het is van te voren niet te zeggen waar de kogel zal terechtkomen en dat kan nooit de bedoeling zijn. De kaart raken met deze kogel is het probleem niet, maar het zwart in de kaart treffen lijkt voor het grootste gedeelte wel uit geluk te bestaan. De groepering sucks, zogezegd. De kogels komen goed de loop uit want ze prikken mooie octoganale gaten in de kaart, maar toch is er iets mis. Is het geweer zelf niet goed? Of ligt het toch aan de patroon? Hildo herlaadt de hulzen nog steeds door simpelweg door de kogel boven op het kruit te drukken. De huls is iets van .508" in diameter en de kogel zelf maar .510". Echter bij nadere observatie van de patronen bleek dat vrijwel geen enkele kogel echt mooi recht in de huls zat. Misschien dat Hildo toch herlaadapparatuur nodig heeft om de hulzen terug te sizen naar de juiste maat van .500" binnendiameter, of een pers zodat de kogel er mooi recht in de huls komt te zitten? Aan het eind van de avond nog even een snelle serie erdoor knallen. Tijgertjes loop werd erg warm, heet zelfs.Uw vingers er aan branden is geen enkel probleem. Mooi geweest, dus weer naar huis: alles schoonmaken en vervolgens piekeren over wat de oplossing zou kunnen zijn.

12 oktober 2007. Rogers & Spencer

De Rogers & Spencer is een revolver met een grote kamer voor veel kruit, maar 34 grain in combinatie met een kogelvetpil en de conische kogels was een foute inschatting. Hildo kreeg de kogels er niet helemaal in; Teveel kruit en bovendien neemt de kogelvetpil onder de kogel ook weer wat ruimte in beslag. De kogels eruit krijgen valt ook niet mee dus met het mes aan het timmeren om de loden kogel plat te slaan zodat de trommel rond kan draaien. Dat werkt, maar van de punt op de kogel blijft niet veel over. Zie foto hier boven. Schieten wil uiteindelijk probleemloos, zelfs met vierkante conische kogels.

De Rogers & Spencer geladen, en klaar voor de volgende serie. Een mooi detail van de Rogers & Spencer is de ruimte voor uw vingers terwijl u het percussiekapje plaatst. De vizierconstructie is, zoals bij de meeste voorlaad revolvers, matig.

12 oktober 2007. Schietkaart Rogers & Spencer

Geschoten met 34 grain Explosia Jagdschwarzpulver 0 (FFFG) en een kogelvetpil. De vierkant geslagen conische kogels ziet u in rood, de ronde ballen in groen. In beide gevallen ligt het groepje nogal een stukje uit elkaar. Hildo denkt dat ie zijn dag niet had. Volgende week een nieuwe poging. Wederom met de kogelvetpil maar de kruitlading wordt 36 grain voor de ronde ballen en minder, 29 grain kruit, voor de conische kogels.

19 oktober 2007. Schietkaart Rogers & Spencer

Met de parcourbaan en het Encore pistool achter de rug, terug naar zwartkruit. Lading 36 grain Explosia Jagdschwarzpulver 0, kogelvetpil en ronde bal. De conische kogel moest het doen met 29 grain Explosia kruit en kogelvetpil. Hildo is soms niet helemaal bij de les en zit rustig te richten waar hij met zijn andere revolvers ook richt: Onderaan het zwart. Dat gaat met de Rogers & Spencer niet goed natuurlijk want die schiet laag. Evengoed toch maar op het zelfde richtpunt door blijven schieten want anders blijft er van de groepering helemaal al niets over. Het valt Hildo op, en u waarschijnlijk ook, dat de ronde ballen aardig in het midden zitten en de conische kogels ditmaal behoorlijk naar links afwijken. Omdat er ditmaal verschillende gewichten kruit gebruikt zijn? Of toeval? Hildo krabt aan zijn hoofd, vreemd allemaal. U raadt het al. Volgende week weer, met dezelfde kogels en ladingen. Ooit moet Hildo toch een 'patroon' zien.

2 november 2007. Schietkaart Rogers & Spencer

Lading 29 grain Explosia Jagdschwarzpulver 0 kruit met conische kogels. 12 schoten met kogelvetpil onder de kogel, de laatste 6 zónder kogelvetpil. Lijkt het er nu op dat de revolver een beter groepje schiet zonder vetpil dan mét vetpil? Drie zitten aardig dicht bij elkaar, de ander drie echter weer niet. Misschien toeval of misschien niet?

Om toeval uit te sluiten zou Hildo beter opgelegd (steuntje eronder) kunnen schieten maar dat is niet half zo leuk. Volgende week nog een keertje met de Rogers & Spencer met alleen ronde ballen. Zien of het ronde bal groepje dichter bij elkaar komt te liggen dan de conische kogel groepering, en of de vetpil wél of géén verschil uitmaakt. Hoe meer schietkaarten des te minder kan het toeval een rol spelen, het gaat om het gemiddelde. Bent u er intussen al zat van al dit geprobeer zonder duidelijke resultaten? Hildo niet hoor!

9 november 2007. Schietkaart Rogers & Spencer

Kruitlading 36 grain Explosia Jagdschwarzpulver 0, ronde bal en zowel mét als zonder kogelvetpil onder de kogel. Hildo heeft ditmaal rechtsboven het zwarte vlak gericht om de kogels beter in het midden te krijgen, de Rogers & Spencer wijkt nu eenmaal iets af. Lastig omdat u alleen maar een wit vlak ziet tijdens het richten. Voor de groepering maakt het natuurlijk geen verschil. In totaal 36 kogels verschoten en de resultaten zijn interessant. Analyseert u even mee?

De eerste 18 zijn verschoten mét vetpil, de groepering is niet slecht voor Hildo's doen. De volgende 12 (de groene gaten) zijn verschoten zonder vetpil, en ook geen vet voorop de kogel. Geheel 'droog' dus, iets wat Hildo anders nooit doet. De eerste zes gingen goed. De volgende zes een stuk minder. Aan de kleurtjes kunt u het niet zien, maar ze waaierden stukken verder uit elkaar. vervuiling van de loop? De tweede serie van 6 kogels was ook stukken moeilijker te laden omdat de trommel waarschijnlijk veel droger was. De groepering van deze 2e serie van 6 is ronduit beroerd. De derde serie van zes (de blauwe gaten) werd weer geschoten met kogelvetpil. Het laden ging direct al weer iets makkelijker maar de groepering is volledig zoek. Hildo weet niet waarom, nog steeds een vuile loop of is het de vermoeidheid die toesloeg? Veel vragen maar weinig antwoorden. Hildo krabt eens op zijn hoofd. Volgende keer mét en zónder vetpil schieten, eens proberen met een andere revolver. De Walker maar want dat is, mogelijk door de lange loop en de snelle spoed, toch het best schietende wapen volgens Hildo.

16 november 2007. Schietkaart Colt Walker

Kruitlading 45 grain Explosia Jagdschwarzpulver 0. Geschoten met ronde en conische kogels, beide mét vetpil onder de kogel. Dit resultaat is niet slecht, gezien het feit dat Hildo vanavond een niet al te vaste hand had. Behalve dat het richtpunt van conische kogels lager ligt dan die van de ronde ballen, lijkt er geen noemenswaardig verschil in trefzekerheid tussen beide projectielen te bestaan. De Walker schiet lekkerder dan de Rogers & Spencer vindt Hildo. Hij moest er echt weer even aan wennen, want sommige schoten 'ontsnapten' omdat de trekkerdruk toch een stuk lager ligt dan die van de Rogers & Spencer. Het inpersen van de kogels is ook al prettiger omdat de laadhevel van de Walker dikker én langer is, daardoor ligt de hevel beter in de hand. De slag van de kogelpers zelf is stukken langer en het is makkelijk om de kogels dieper in de trommel te persen. Dat is handig al u zowel lange conische kogels als korte ronde ballen verschiet met dezelfde kruitlading, zoals vanavond gebeurd is. De ronde kogels liggen dan natuurlijk een stuk dieper.